Migrena miesiączkowa
Migreny wstępują trzykrotnie częściej u kobiet, w 60% przypadków występując w czasie, lub bezpośrednio przed i po menstruacji. W tym okresie ataki są zwykle bardziej nasilone i trudniejsze w leczeniu. Dla ataków pojawiających się wyłącznie w trakcie menstruacji utworzono pojęcie migreny menstruacyjnej. Są one stosunkowo rzadkie. Znacznie częściej występuje migrena związana z menstruacją, kiedy to częstość ataków zwiększa się w czasie menstruacji, ale pojawiają się one również w innym czasie. Zazwyczaj ataki te przybierają postać migreny bez aury, choć w rzadkich przypadkach aura może poprzedzać ból.
Nie każdy ból głowy w okresie miesiączki to migrena menstruacyjna. Podobnie jak w przypadku innych migren muszą wystąpić dodatkowe objawy, tj. nudności i/lub wymioty oraz nadwrażliwość na światło i/lub dźwięki. Bóle głowy niebędące migrenami mogą być także objawem zespołu napięcia przedmiesiączkowego. Rozpoznanie migreny menstruacyjnej stawiane jest gdy:
- objawy występują przez co najmniej 2 z 3 kolejnych cykli,
- ból pojawia się nie wcześniej niż 2 dni przed krwawieniem lub do 3 dnia miesiączki.
Inną formą tej dolegliwości mogą być migreny związane z menstruacją rozpoznawane, gdy ataki menstruacyjne przeplatane są niezwiązanymi z miesiączką migrenami. W tym przypadku rozpoznanie może być trudne bez rzetelnego prowadzenia dzienniczka bólu głowy.
U podstaw powstawania migren menstruacyjnych leży poprzedzający miesiączkę spadek stężenia estrogenów. Dlatego ataki pojawiają się także w czasie przerwy w terapii u kobiet otrzymujących hormony płciowe (jako antykoncepcję lub hormonalną terapię zastępczą). Choć migreny menstruacyjne występują tylko u kobiet, to hormony płciowe odgrywają istotną rolę także u mężczyzn: udowodniono, że mężczyźni z migrenami mają zmniejszone stężenia androgenów.
Leczenie migreny menstruacyjnej opiera się na nieco innych zasadach niż innych typów migren:
- W bólach sporadycznych o umiarkowanym nasileniu stosowane jest leczenie przerywające ataki, tj. tryptany (ryzatryptan ma najlepsze dowody na skuteczność) często w połączeniu z niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym. Rzadziej stosowane są alkaloidy sporyszu.
- Gdy ataki migreny w czasie miesiączki są regularne i ciężkie można zastosować profilaktykę okołomenstruacyjną. Polega ona na podawaniu leków przerywających atak w okresie 48 godzin przed menstruacją do 3 dnia krwawienia. Stosuje się tryptany, niesteroidowe leki przeciwzapalne, magnez, dihydroergotaminę. Ten typ leczenia wymaga jednak tego, by pacjent nie przyjmował tych leków zbyt często poza okresem menstruacji.
- Jedną z form profilaktyki okołomenstruacyjnej może być przyjmowanie estrogenów, tj. estradiol bezpośrednio przed i w czasie miesiączki. U kobiet stosujących tradycyjną antykoncepcję łączoną (estrogen + progesteron), podawanie estrogenu można rozpocząć w dniu ostatniej tabletki przed miesiączką.
- Inną strategią dla kobiet przyjmujących tradycyjną antykoncepcję dwuskładnikową może być coraz popularniejsze obecnie przyjmowanie tabletek bez comiesięcznej przerwy. Dochodzi wówczas do całkowitego ustania krwawień. Zaleca się aby ciągłą hormonoterapię otrzymywały zdrowe niepalące kobiety przed pięćdziesiątym rokiem życia.
- Jeszcze inną formą antykoncepcji w migrenach menstruacyjnych są leki jednoskładnikowe zawierające wyłącznie progesteron lub systemy wewnątrzmaciczne.
- Gdy miesiączki są nieregularne, a migreny nieprzewidywalne i bardzo nasilone preferuje się standardową profilaktykę przewlekłą. Należy jednak pamiętać, że wiele spośród leków przeciwpadaczkowych stosowanych w zapobieganiu atakom migreny może wpływać na skuteczność hormonalnego leczenia antykoncepcyjnego.
Więcej:
Ponadto w przygotowaniu tego wpisu korzystałem z wykładu Prof. Anne McGregor wygłoszonego 23 czerwca 2017, podczas kursu Headache Masterclass w Londynie.
