Bóle głowy w olbrzymiokomórkowym zapaleniu tętnic
Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic (ang. giant cel arteritis ? GCA) to ważna przyczyna bólów głowy u osób po 50 roku życia, ale choroba ta może wystąpić również u osób młodszych. Choć przyczyna GCA pozostaje nieznana, to kluczowymi wydają się być czynniki genetyczne, a choroba ta dotyczy trzykrotnie częściej kobiet niż mężczyzn. Do czynników ryzyka zaliczane jest palenie tytoniu, niska masa ciała oraz wczesna menopauza.
Najczęstszym objawem GCA jest jednostronny ból głowy, który występuje u 72% chorych. Bóle dotyczą najczęściej okolicy skroniowej, są silne i pulsujące niekiedy przypominając migreny. W trakcie badania przedmiotowego tętnica skroniowa jest często tkliwa i twarda, a tętno na niej nie jest wyczuwalne. Z tego powodu choroba ta wciąż bywa nazywana zapaleniem tętnicy skroniowej,
Najistotniejszym powikłaniem GCA jest ślepota, a objawy oczne pojawiają się u 29% chorych. Zwykle utrwalona utrata wzroku poprzedzona jest chwilowymi epizodami niedowidzenia, dwojeniem obrazu, bólu przy zwracaniu spojrzenia czy opadnięciem powieki (ptosis). Objawy są sygnałem alarmowym wskazującym na konieczność pilnego włączenia terapii sterydami.
Oprócz wyżej opisanych dolegliwości GCA towarzyszy często osłabienie, podwyższona temperatura ciała, zmniejszenie apetytu i utrata masy ciała. Do innych objawów należą: nadwrażliwość skóry głowy na dotyk, sztywność poranna i bóle stawów, obniżony nastrój. W połowie przypadków olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic współwystępuje z inną chorobą ? polimialgią reumatyczną.
Rozpoznanie GCA stawiane jest na podstawie wyniku biopsji tętnicy skroniowej (ang. temporal artery biopsy ? TAB) choć pomocnym może być też badanie ultrasonograficzne tętnic skroniowych. Niestety, dostępność obu tych badań w Polsce jest ograniczona, a oczekiwanie na ich wykonanie może narazić chorego na ryzyko utraty wzroku. Z tego powodu często w praktyce klinicznej wykorzystywane są kryteria Amerykańskiego Kolegium Reumatologii:
1. Wiek - 50 lat.
2. Wystąpienie nieopisywanego wcześniej jednostronnego bólu głowy.
3. Tkliwość palpacyjna lub osłabione tętno na tętnicy skroniowej.
4. OB - 50 mm/h.
5. W biopsji tętnicy skroniowej zmiany o charakterze zapalenia ziarniniakowatego z obecnością wielojądrzastych komórek olbrzymich.
A. Każdy nowy ból głowy spełniający kryterium C.
B. Rozpoznano GCA.
C. Związek przyczynowo-skutkowy potwierdzony przez co najmniej dwa z następujących:
1. Ból głowy wystąpił w tym samym czasie, co inne objawy i/lub wykładniki biologiczne początku GCA, lub doprowadził do rozpoznania GCA.
2. Jeden lub obydwa spełnione:
a. Ból istotnie nasilił się wraz z nasileniem objawów GCA:
b. Ból istotnie zmniejszył się lub ustąpił w ciągu 3 dni od włączenia leczenia glikokortykosteroidami w wysokich dawkach.
3. Bóle głowy są związane z tkliwością skalpu i/lub chromaniem żuchwy.
D. Objawy nie odpowiadają lepiej innemu rozpoznaniu Międzynarodowej Klasyfikacji Bólów Głowy.
W leczeniu stosowane są sterydy pozwalające na uniknięcie wystąpienia ciężkich powikłań GCA. Z uwagi na ryzyko zaburzeń perfuzji narządowej zalecane jest również przewlekłe podawanie kwasu acetylosalicylowego.
Więcej:
